Tarif Şurasının 2025-ci il yanvarın 2-də qəbul etdiyi təbii qazın yeni tarifləri ölkədə əhali istehlakçılarına təsirləri və qonşu ölkələrlə qiymətlərin müqayisəsini ön plana çıxarır.
Bu dəyişikliklər, eyni zamanda, Azərbaycanın enerji siyasətinin iqtisadi dayanıqlılığını təhlil etmək üçün mühüm imkanlar yaradır.
Tarif dəyişikliyinin əhali istehlakçılarına təsiri
Yeni tariflər çərçivəsində əhali istehlakçıları üç əsas sərfiyyat kateqoriyalarına bölünüblər. Belə ki, illik sərfiyyatı 1 200 m³-dək olan istehlakçılar ümumi əhali istehlakçılarının 48%-ni təşkil edirlər. Onlara tarif dəyişikliyi nəticəsində artan illik xərc 3 manat 84 qəpik (aylıq xərc 32 qəpik, günlük isə 1,05 qəpik) təşkil edəcək. Minimal sərfiyyatla yaşayan ev təsərrüfatları üçün bu təsir nisbətən aşağı qiymətləndirilir.
İllik sərfiyyatı 1 200-2 500 m³ arasında olan istehlakçılar əhali istehlakçılarının 39%-ni əhatə edir. Tarif dəyişikliyinin bu qrupa illik təsiri orta hesabla 17 manat 16 qəpikdir (aylıq xərc 1 manat 43 qəpik, günlük isə 4,7 qəpik). Bu qrup, adətən, ortaölçülü ailələri əhatə edir və təsirin əhəmiyyətli hissəsi qış aylarında daha çox hiss ediləcək.
İllik sərfiyyatı 2 500 m³-dən çox olan istehlakçılar isə əhali istehlakçılarının yalnız 13%-ni təşkil edirlər, lakin onların illik artan xərc göstəricisi daha yüksəkdir - 89 manat 52 qəpik (aylıq xərc 7 manat 46 qəpik, günlük isə 24,5 qəpik). Daha böyük mənzillər və ya yüksək enerji tələbatı olan ev təsərrüfatlarında bu dəyişiklik ciddi təsir göstərə bilər.
Tariflərin artımı yalnız sosial-iqtisadi təsirlərlə məhdudlaşmır. Xüsusilə iri təsərrüfatlar üçün enerji xərclərinin yüksəlməsi onları alternativ həll yolları axtarmağa sövq edir. Yaşıl enerji, xüsusilə Günəş panellərinin quraşdırılması və digər bərpaolunan enerji mənbələrinə keçid, bu təsərrüfatlar üçün getdikcə daha çox cəlbedici seçimə çevrilir.
Azərbaycanda Günəş enerjisi stansiyaları artıq bir neçə bölgədə fəaliyyət göstərir. Məsələn, Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası ölkənin ilk böyükmiqyaslı Günəş enerjisi layihələrindən biridir. Bu stansiya ildə minlərlə ton karbon emissiyasını azaltmağa imkan verir. Bundan əlavə, işğaldan azad olunmuş ərazilər, xüsusilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, yaşıl enerji zonasına çevrilir. Burada Günəş və külək enerjisindən istifadə üçün infrastrukturun yaradılması nəzərdə tutulub.
Ev təsərrüfatları üçün Günəş panellərinin quraşdırılması enerji xərclərini azaltmaq üçün effektiv üsuldur. Xüsusən də enerji sərfiyyatı yüksək olan böyük ev təsərrüfatları üçün bu, həm iqtisadi, həm də ekoloji baxımdan səmərəli seçimdir. Dövlətin bu sahəyə dəstək mexanizmləri - məsələn, subsidiyalar və ya güzəştli kreditlər - əhali arasında yaşıl enerjiyə keçidi sürətləndirə bilər.
